Өнөөдөр /2024.10.10/ “Сэтгэцийн эрүүл мэндийн дэлхийн өдөр” тохиож байна. Тус өдрийг дэлхий нийтээр тэмдэглэн өнгөрүүлдэг уламжлалтай билээ.
Сүүлийн жилүүдэд дэлхий дахинд тулгараад буй нас баралтын томоохон шалтгаануудын нэг нь амиа хорлолт юм.
ДЭМБ-ын 2022 онд гаргасан тайлангаар 10-19 насны долоон хүүхэд тутмын нэг нь сэтгэцийн эмгэгтэй гэх дүн гарчээ. Мөн 15-24 насныхны нас баралтын дөрөв дэх шалтгаан нь амиа хорлолт байгаа юм. Өсвөр насныхныг өвчлөл, хөдөлмөрийн чадвар алдалтад хүргэж буй тэргүүлэх шалтгаан нь сэтгэл гутрал, сэтгэл түгшилт болон зан үйлийн эмгэг байгааг тайланд дурджээ.
Харин манай улсын хувьд зонхилон тохиолдох сэтгэцийн эмгэгийн тархалтын судалгааг ерөнхий боловсролын сургуулиудыг түшиглэн хийхэд 13-17 насны өсвөр үеийнхний 23 хувь нь амиа хорлох талаар бодож, 9.3 хувь нь амиа хорлох оролдлого хийсэн байна.
Өөрөөр хэлбэл, ойролцоогоор таван хүүхэд тутмын нэгд амиа хорлох сэдэл төрж, 10 хүүхэд тутмын нэг нь амиа хорлох оролдлого хийж үзжээ.
Манай улс дэлхийд дундаж наслалтын зөрүүгээрээ 12 дугаарт орж байна. судалгаагаар Монгол Улсын 30-аас дээш насны хүмүүсийн нас баралтын гол шалтгаан нь амиа хорлолт, зам, тээврийн осол гэж гарчээ.
2020 оны байдлаар Монгол Улсад 15-17 насны нийт 738,185 хүүхэд бүртгэлтэй байгаагаас 2.8 хувь буюу 20,456 хүүхэд сэтгэцийн эрт илрүүлгийн үзлэгт хамрагджээ. 2023 оны хичээлийн жилд нийслэлийн ерөнхий боловсролын 182 сургуульд 193 сэтгэл зүйч ажиллаж байгаа юм.
Цаашид сургуулийн нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч, эмч, ангийн багш, эцэг эх, асран хамгаалагчийн хамтын ажиллагааг сайжруулах, сэтгэл зүйн чиглэлээр мэргэжилтэн бэлтгэдэг их дээд сургууль, мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах, сэтгэл зүйн үйлчилгээ үзүүлэх орчин нөхцөлийг сайжруулах шаардлагатайг Нийслэлийн Боловсролын газраас онцолж байлаа.
Өмнөд Солонгосын иргэдийн нас баралтын тав дахь шалтгаан амиа хорлолт болжээ
Өмнөд Солонгос улс нь Эдийн Засгийн Хамтын Ажиллагаа, Хөгжлийн Байгууллагын (OECD) гишүүн орнуудыг амиа хорлолтоор тэргүүлдэг.
Тухайлбал 2020 оны байдлаар тус улсад 100,000 хүн тутамд 24.1 амиа хорлолт оногдож, Литва (18.5), Словени (15.7) улсууд удаалж байжээ.
Тэгвэл Өмнөд Солонгосын статистикийн төв байгууллага тус улсын хүн амын 2023 оны нас баралтын талаар тоо баримтыг зарлажээ.
Өнгөрсөн онд тус улсад нийт 352,511 хүн нас барсан нь өмнөх оноосоо 5.5 хувиар буурсан үзүүлэлт болсон байна.
Тухайлбал 2023 онд 100,000 хүн тутамд 689.2 нас баралт оногдож, өмнөх жилээсээ 38.3 нас баралтаар буурчээ.
Шалтгаанаар нь эрэмбэлэхэд 24.2 хувь буюу хамгийн олон хүн хорт хавдрын улмаас нас барсан байна.
Дараа нь 9.4 хувьтай зүрх судасны өвчлөл, 8.3 хувьтай уушгины хатгалгаа нас баралтын гол шалтгаанууд байжээ.
Дээрх гурван шалтгаан нийт нас баралтын 40 гаруй хувийг бүрдүүлсэн байна.
Харин 4 хувийг эзэлсэн амиа хорлолт нас баралтын тав дахь гол шалтгаан болжээ.
2023 онд Өмнөд Солонгост Нийт 13,978 хүн амиа хорлосон нь өмнөх оноос 8.3 хувиар өссөн үзүүлэлт болсон байна.
Насны ангиллаар нь авч үзвэл 10-39 насны хүн амын бүлгийн нас баралтын хамгийн том шалтгаан, 40-60 насны хүн амын бүлгийн хоёр дахь том шалтгаан амиа хорлолт байжээ.
Б.Саруул
