Хятад Улс өнөөдөр (2024.10.15) 2024-2050 он хүртэл сансрын шинжлэх ухаан, сансрын судалгааны төлөвлөгөөг удирдан чиглүүлэх сансар судлалын үндэсний дунд болон урт хугацааны хөгжлийн хөтөлбөрөө танилцуулав.
Хятадын төрийн зөвлөлийн мэдээллийн албанаас зохион байгуулсан хэвлэлийн бага хурал дээр тус улсын Шинжлэх ухааны академи (CAS), Хятадын Үндэсний сансар судлалын газар, Хятадын нисгэгчтэй сансрын агентлаг хамтран үндэсний хэмжээний энэхүү хөтөлбөрийг анх удаа танилцуулсан байна.
Энэхүү хөтөлбөртөө Хятадын сансрын шинжлэх ухааны хөгжлийн зорилт, шинжлэх ухааны үндсэн таван сэдвийн хүрээнд тэргүүлэх ач холбогдол бүхий 17 чиглэл, мөн гурван үе шаттай замын зураглалыг тус тус тусгажээ.
Хэвлэлийн бага хурал дээр CAS-ын дэд ерөнхийлөгч Дин Чибиао “Шинжлэх ухааны таван гол сэдэвт ер бусын ертөнц, орон зай-цаг хугацааны долгион, нар-дэлхийн панорам зураг, амьдрах боломжтой гаригууд, сансар дахь биологи, физикийн шинжлэх ухаан багтана” гэж мэдэгдсэн байна.
Хөтөлбөрт “Ертөнцийн сэдэв нь орчлон ертөнцийн үүсэл хувьслыг судлах, сансрын эрс тэс нөхцөлд физикийн хуулиудыг илрүүлэхэд чиглэгддэг. Тэргүүлэх чиглэлүүдэд харанхуй матери, туйлын орчлон ертөнцөөс эхлээд орчлон ертөнцийн үүсэл, хувьсал, түүнчлэн сансрын барион материйг илрүүлэх зэрэг багтана” гэж дурджээ.
Дин “Орон зай-цаг хугацааны долгионы сэдэв нь таталцлын болон орон зай-цаг хугацааны мөн чанарыг илрүүлэх зорилготой дундаас бага давтамжийн таталцлын долгион ба анхдагч таталцлын долгионыг илрүүлэхэд төвлөрдөг. Энэ сэдвийн тэргүүлэх чиглэл бол сансарт суурилсан таталцлын долгион илрүүлэх явдал юм” гэж хэлсэн байна.
Хөтөлбөрт “Нар-Дэлхийг панорамаар харах сэдэв нь нар, дэлхий, гелиосферийг судлах явдал бөгөөд Нар-Дэлхийн системийн нарийн төвөгтэй харилцан үйлчлэлийг зохицуулдаг физик процесс, хуулиудыг тайлах явдал юм.
Дэлхийн мөчлөгийн систем, Дэлхий-Сарны иж бүрэн ажиглалт, сансрын цаг агаарын ажиглалт, нарны гурван хэмжээст судалгаа, гелиосферийн судалгаа зэрэг тэргүүлэх чиглэлүүд багтана” гэж тэмдэглэжээ.
Эрдэмтэд нарны аймаг болон экзопланет дахь селестиел биетүүдийн амьдрах чадвараас гадна харь гаригийн амьдралыг судлах юм байна. Хөтөлбөрт тогтвортой хөгжил, нарны аймгийн үүсэл хувьсал, гаргийн агаар мандлын шинж чанар, харь гаргийн амьдралыг судлах, гадаад гариг илрүүлэх зэрэг сэдвүүдийн гол чиглэлүүд ч багтаж буй юм байна.
Дин “Сансар дахь биологи, физикийн шинжлэх ухааны сэдвийн хүрээнд квант механик, харьцангуйн ерөнхий онол зэрэг суурь физикийн ойлголтыг гүнзгийрүүлэхийн тулд сансар огторгуйн нөхцөлд материйн хөдөлгөөн, амьдралыг судлахыг зорьдог. Тэргүүлэх чиглэлүүдэд бичил таталцлын шинжлэх ухаан, квант механик ба харьцангуйн ерөнхий онол, сансрын амьдралын шинжлэх ухаан багтдаг” гэж нэмж хэлжээ.
Мөн энэхүү хөтөлбөрт Хятад Улсын 2050 он хүртэлх сансрын шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх замын зураглалыг тусгасан байна.
Хятад Улс 2027 он хүртэл эхний үе шатанд сансрын станцын ашиглалт, сарны жолоодлоготой судалгааны төслийг хэрэгжүүлэх, сарыг судлах хөтөлбөрийн дөрөв дэх үе шат, гариг судлах төсөлд анхаарлаа хандуулах аж. Хөтөлбөрийн дагуу энэ хугацаанд сансрын шинжлэх ухааны 5-8 хиймэл дагуулын нислэг хийх юм байна.
Хятадын санаачилсан Сарны судалгааны олон улсын станцын хоёр дахь шатны бүтээн байгуулалтыг 2028-2035 он хүртэл хийх бөгөөд энэ хугацаанд 15 орчим шинжлэх ухааны хиймэл дагуулын нислэг үйлдэх аж.
Хятад Улс 2036-2050 он хүртэлх гурав дахь шатанд сансар судлалын чиглэлээр 30 гаруй нислэг үйлдэх юм байна.
Эх сурвалж: XINHUA
Д.ТУЯА
