Энэ долоо хоногийн /2024.10.14-18/ онцлох ярилцлагуудаас тоймлон хүргэж байна.
11 мянган хүүхдийн “ХҮЙН ЭЭЖ” Ц.РЭНЧИНМЯДАГ
Гэрэл гялбаж, олон бужигнасан шинэ орчин цочирдмоор. Гэвч дулаахан гар тосон авах тэр агшинд сэтгэл тайвшрах шинэ мэдрэмж амсана. Эрээнтэй энэ хорвоод ирэхэд ижийгээс минь урьтаж энгэртээ тэвэрч эрхлүүлсэн ховор заяатай энэ л ачтаныг “хүйн ээж” хэмээдэг билээ.
Хүмүүн заяан тэнхэлгээг тэгшитгэж, хос амьдралд итгэл тээх нялх олон үрсийг гар тосон авдаг олон олон ачтаны төлөөлөл болсон энэ эгэл даруу эрхэм хүмүүнийг Цангирагжавын Рэнчинмядаг хэмээнэ.
Тэрбээр Завхан аймгийн Баянхайрхан суманд долоон хүүхэдтэй малчин Цангирагжавын хоёр дахь охин болон мэндэлжээ. Таван дүүгээ өсгөлцсөн нь түүнийг эх баригч эмч болоход хөтөлсөн гэхэд болох юм.
Долдугаар ангиасаа л эмч болох хүсэлдээ хөтлөгдсөн тэрбээр наймдугаар ангидаа 70 гаруй хүүхдэд ирсэн долоон хуваарийн нэгийг атгаж, мөрөөдлийнхөө замд гарсан байна. Говь-Алтай аймгийн Анагаахын дунд сургуулийн эх баригчийн ангийг сонгож, дөрвөн жил эрдэмд шамдан суралцжээ.
Тухайн үеийн Анагаахын сургуульд ороход жинхэнэ өрсөлдөөн болдог байв. Сурлагаараа амжилт гаргасан оюутнууд бусдаас арай илүү стипенд авна. Ц.Рэнчинмядаг ч толгой цохидог оюутан байсан бөгөөд “Сүхбаатарын нэрэмжит тэтгэлэг”-ээс гадна хэд хэдэн тэтгэлэг авчихдаг овсгоотой оюутан байжээ.
“Будаг нь ханхалсан” шинэхэн эмч төгсөөд аймагтаа хуваарилагдаж, өөрийн хүсэлтээр төрсөн нутагтаа очиж ажиллахаар хүлгийн жолоо залсан байна. Хоёр нийгмийн шилжилтийн хүнд хэцүү цаг үед багийн эмчээр очиж ажиллажээ.
Тэрбээр энэ тухайгаа ярихдаа “Эмнэлгийн хангамж, нөхцөл муу байсан. 1991, 1992 онд эмнэлгийн багаж хэрэгсэл бүү хэл гурил, будаа гээд бүхий л юм ховор байсан. Лааны гэрэлд судас хатгах тохиолдол ч цөөнгүй байлаа.
Эмнэлгийн машин хөдөө орон нутагт өдрийн од мэт ховор. Дуудлагад голцуу мориор л явна. Даралтны аппарат, чагнуур гэсэн хоёр техникээр өвчтөнөө үзэж, оношоо тавьдаг байсан. Одоо бодох нь ээ их зориг зүрхтэй байжээ” хэмээв.
Багийн эмчээр 4-5 жил ажилласан тэрбээр сумынхаа эх баригчаар үргэлжлүүлэн ажиллаж, “хүйн ээж” хэмээн хүндлэгдэж эхэлсэн байна. Анх хүн төрүүлж байхдаа сандарсан талаараа ийнхүү өгүүлнэ.
Тэрбээр “Эх үр хоёрыг эсэн мэнд хоёр яс салгана гэдэг оюутны ширээнд сурсан эрдмээс тэс өөр зүйл байдаг юм билээ. Оюутан байхдаа мэдээд байна, сураад байна гээд л байгаа боловч яг амьдрал дээр гарахаар бүх зүйл өөр байдаг.
Анх хүн төрүүлж үзэхэд гарт ороогүй байсан болохоор их л сандарч байлаа. Зарим жил зааж, чиглүүлэх их эмч ч үгүй, бүгдийг өөрийн толгойгоор шийдэж, тусламж үйлчилгээгээ үзүүлдэг байсан” гэв.
Ийнхүү Ц.Рэнчинмядаг гэр бүлийнхээ хүний хамтаар зах зээлд ойртохын тулд Улаанбаатар хотыг зорьсон байна. Хотод ирээд, Хавдар судлалын үндэсний төвд зургаан сар ажиллажээ. Гэвч түүнийг хүүхдийн цангисан дуу, гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгал аз жаргалтай болгож буйг мэдэрсэн байна. Ийнхүү 2001 оноос Эх, хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн Төрөх тасагт эх баригчаар өдийг хүртэл ажиллаж буй аж.
Ц.Рэнчинмядаг эрүүл мэндийн манаанд 34 жил ажиллахдаа 11000 гаруй эхийг эсэн мэнд амаржуулж, мөн тооны хүүхдийг эх барьж, айл гэрт аз жаргал нэмж, “хүйн ээж” хэмээн нэрлүүлэх азтай хувь тавиландаа талархан суудаг байна. Түүний анхны эх барьж авсан хүүхэд хамаатных нь хүү бөгөөд одоо 33 настай идэр залуу болжээ.
Тэрбээр мэргэжлээрээ бахархан ярихдаа “Эх баригч эмч гэдэг маш үнэ цэнтэй мэргэжил. Хүн бүр хүндэлж, “Хүйн ээж минь” гэж холбоотой байдаг. Энэ их хүндлэлийн ард би ч бас маш их хариуцлагатай байж, тусламж, үйлчилгээгээ маш сайн үзүүлэх ёстой гэж бодож, өдөр бүр хичээн ажилладаг.
Эмэгтэй хүний тэр их өвдөлт, тэвчээрийн ард хүүхдийн дуу цангинах тэр мэдрэмжийг юугаар ч орлуулашгүй. Гэр бүлийн хамгийн аз жаргалтай мөчид нь хамт байх боломж олгодог сайхан мэргэжлээрээ үргэлж бахархдаг юм.
Тиймээс энэ сайхан мэргэжлийг эзэмшиж төгссөн болон төгсөж буй залуу боловсон хүчнүүддээ Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн үндэсний төвд ирж ажиллахыг урьж байна. Эх баригч эмч сүүлийн жилүүдэд хомсдож байгаад харамсаж явдаг юм. “Хүйн ээж” хэмээн насаараа хүндлүүлэх сайхан мэргэжил юм шүү гэдгийг л хэлмээр байна” хэмээн учирлан ярьсан юм.
“ЭЭЖҮҮД ТӨРӨХ ӨРӨӨНД ГЭР БҮЛИЙНХЭЭ ХҮНТЭЙ ОРОХОД СЭТГЭЛЗҮЙН МАШ ТОМ ДЭМЖЛЭГ АВЧ ЧАДАЖ БАЙНА”
Үргэлжлүүлэн ээжүүддээ зөвлөгөө, мэдээлэл хүргэх үүднээс дараах тодруулгыг хүргэж байна.
-Төрөлтийн өвдөлтийг 50 хувь хүртэл намдаах амьсгалын техник гэж бий юу?
-Төрөлтийн өвдөлт тухайн эмэгтэйн сэтгэлзүйтэй холбоотой байдаг. Төрөлтийн өвдөлтийг маш их мэдэрдэг ээжүүд, харьцангуй бага мэдэрдэг ээжүүд гэж байдаг. Их өвдөж байгаа үедээ ээжүүд маань зөв амьсгалаад, өөрийгөө удирдаад, “Төрөөд л миний өвдөлт байхгүй болно” гэсэн сэтгэлзүйн бэлтгэлтэй байвал өвдөлт бага мэдэрнэ. Тиймээс зөв амьсгалах дасгалыг ирсэн ээж бүхэндээ зааж өгдөг.
Үргэлжлэлийг энд дарж уншина уу.
Г.Дашжанцан: Өвөрхангай дахь БОЭТ-д өвдөг, түнхний үе солих хагалгаа нутагшсан
Өвөрхангай аймаг дахь Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвийн захирал Г.Дашжанцантай ярилцлаа.
-Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төвийн захирлаар томилогдож ирсэн үеэс тань ярилцлагаа эхэлье. Анх ажлаа авахад нөхцөл байдал ямар байв? Ажлаа юунаас эхлүүлсэн бэ?
-Би урд нь суманд ажиллаж байгаад, Бүсийн оношилгоо, эмчилгээний төв (БОЭТ)-ийн Үйл ажиллагаа эрхэлсэн орлогч захирлаар найман жил ажилласан. 2021 онд БОЭТ-ийн Төлөөлөн удирдах зөвлөл (ТУЗ) байгуулах шийдвэр гарсан. Жил гаруй хугацаанд ТУЗ-ийг байгуулж, 2022 оны арваннэгдүгээр сард албан ёсоор төвийн захирлын албыг авсан. Орлогч захирал хийж байсан учраас ажил авахад, энэ хүмүүстэйгээ хамтарч ажиллахад илүү дөхөм байсан. Манайхан өөрчлөлт рүү их хурдтай орсон гэж би боддог.
-Аливаа ажлыг хийхэд гар, сэтгэл нийлсэн хамт олон хамгийн чухал. Баг бүрэлдэхүүндээ өөрчлөлт оруулсан уу? Эсвэл хуучин бүрэлдэхүүнтэйгээ ажилдаа ханцуй шамлан оров уу?
-Болохгүй байгаа асуудлуудаа шийдье, хийе гэсэн зорилгоор багаа шинэчилсэн. Хүний нөөцийн судалгаануудыг нэлээн сайн гаргасан. ТУЗ-д орохдоо БОЭТ-ийг хөгжүүлэх төлөвлөгөөгөө сарын хугацаанд сайн бэлдсэн. Өрсөлдөгч маань нэлээн “чанга” хүн байсан. Чанарын албаны дарга, Эмчилгээ эрхэлсэн орлогч хийж байсан Болороо эмчтэй өрсөлдсөн. Дүгнэлт гаргаж, стратеги төлөвлөгөөнийхөө дагуу ажилласан. Гэнэт томилогдоогүй, бэлэн төлөвлөгөөтэй байсан учраас ажиллахад дөхөм байсан. Удирдлагын багийг ганцхан өдөр дуудаад, бүгдтэй нь уулзаж, асуудлуудаа шийдвэрлэсэн. Манай баг хурдтай ажиллаж эхэлсэн. Ид жагсаж яваа залуучууд орж ирж, үйл ажиллагаа нэлээн сайн жигдэрч эхэлсэн.
-Төвийн санхүү, эдийн засаг ямархуу байдалтай байв? Өр, авлагын харьцаа хол зөрүүтэй байв уу?
-Ажлаа авахад БОЭТ ТУЗ-тэй, гүйцэтгэлийн санхүүжилттэй дөнгөж эхэлж байсан. Тэрбум 800 орчим сая төгрөгийн өртэй, нэлээн хүнд үед бид орж ирсэн. Сторийн, цахим түүхийн хасагдал гээд. Гүйцэтгэлээ хянаж чадахгүй, эхэлж байсан хүнд үе. Чанарын алба, гүйцэтгэлийн албаа тус тусад нь байгуулсан. Гүйцэтгэлийн алба байгуулснаараа ямар ч байсан 2022-2023 онд сайн хяналттай болж эхэлсэн. Жишээлбэл, бидний ярьдгаар, стори түүхийн, цахим, эмчийн хасагдал нэг тэрбум 500 орчим сая байсан. 2023 ондоо бид 500 сая дотор оруулж, эмч нарынхаа хийсэн ажлуудыг үр дүнтэй болгож чадсан. Намайг ажлаа авснаас хойш зургаан сарын дараа Эрүүл мэндийн сайд маань орон нутгаас сонгогдсон. Чинзориг гишүүн маань сайд болсон. Энэ хүний дэмээр ажил маань нэлээн урагштай явсан гэж боддог. Түүнээс хойш хоёр жил орчим болох гэж байна. Энэ хугацаанд бид тоног төхөөрөмжийн иж бүрэн шинэчлэлт хийж чадсан. Хэдийгээр өндөр өртэй байсан ч жижиг жижиг засвар, үйлчилгээгээ өөрсдийн ажилчдын хүчээр хийсэн.
Үргэлжлэлийг энд дарж уншина уу.
