Танилц:  Стратегийн ордуудыг хууль зөрчиж авсан компаниуд...

Баялгийн сангийн тухай хууль батлагдаж, монголчууд стратегийн ордуудаас хувь хүртэх нөхцөл бүрдсэн. Үүнтэй холбоотойгоор хувийн хэвшилд очсон стратегийн ордуудын тодорхой хувийг төр авах уу, үгүй юу гэдэг тулаан эд өрнөж байна. Тэгвэл Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоосон ордуудыг стратегийн ордод хамруулахаас өмнө хууль зөрчиж хайгуулын лиценз олгосон талаарх баримтыг хүргэе.

УИХ 2007 оны хоёрдугаар сарын 6-ны өдөр “Тодорхой ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамруулах тухай” 27 дугаар тогтоолыг баталж байлаа. Тогтоолын нэгдүгээр хавсралтаар Тавантолгой, Нарийнсухайт, Оюутолгой зэрэг 16 ордыг, хоёрдугаар хавсралтаар Улаан-Овоо, Өвдөг худаг, Баянтээг зэрэг 39 ордыг бүртгэж байв.

Нэр бүхий ордуудыг стратегийн ордод хамруулахаас өмнө юу болов...

1997 он. Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар М.Энхсайхан ажиллаж байв. Тэр үеийн парламент Ашигт малтмалын тухай хуулийг 1997 оны зургаадугаар сарын 5-ны өдөр баталж, улмаар Ашигт малтмалын хэрэг эрхлэх газрыг анх байгуулсан юм. 1997 оны тавдугаар сарын 30-ны өдөр Ашигт малтмалын хэрэг эрхлэх газрын даргаар Ду.Жаргалсайханыг томилж байлаа. Энэ үеэс л Монголын өөдтэй өнгөтэй гэсэн ордуудыг хууль зөрчин бусдад олгож буруу гарын “наймаа” цэцэглэж эхсэн түүхтэй.

Тухайлбал, 1997 оны Ашигт малтмалын тухай хуулийн 13-р зүйл. Хайгуулын лиценз авахад тавигдах шаардлага” гэсэн хэсгийн 4.2-т “нөөцөд авсан болон тусгай хэрэгцээний газартай ямар нэг байдлаар давхцаагүй байх” гэж заажээ.

Дээрх хуулийн заалтыг энгийнээр тайлбарлавал өмнө нь улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг тогтоож, улсын нөөцөд авсан газарт дахиж хайгуулын лиценз олгохыг хоригложээ. Гэтэл энэ хуулийн заалтыг зөрчиж улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоосон 14 ордод  олон тооны хайгуулын лиценз олгосон байна. Олгосон огноог харвал 2001-2006 оны хооронд байна.

Хууль зөрчиж олгосон лиценз зураг... Хавсралт-1

2006 он. УИХ 2006 оны долоодугаар сарын 8-ны өдөр Ашигт малтмалын тухай хуулийг шинэчлэн найруулж, мөрдөж эхэлсэн. Шинэ Ашигт малтмалын тухай хуулийн 60.4-д “Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж, нөөцийг нь тогтоон улсын бүртгэлд бүртгэсэн ордод хайгуулын тусгай зөвшөөрөл олгохгүй” гэж заажээ.

Гэтэл  тухайн өдөр батлагдсан Ашигт малтмалын тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 5 дугаар зүйл. “2006 оны долоодугаар сарын 8-ны өдөр батлагдсан Ашигт малтмалын хуулийг дагаж мөрдөхөөс өмнө улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоон улсын нэгдсэн бүртгэлд бүртгэсэн ордод хайгуулын тусгай зөвшөөрөл авсан этгээд өргөдөл гаргавал шинэ хуулийн дагуу түүнд ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл олгоно” гэж заажээ. Товчхондоо, 1997, 2006 оны Ашигт малтмалын тухай хуулиар нөөцийг нь тогтоосон газарт  хайгуулын лиценз олгохгүй гээд маш тодорхой заачихсан. Гэтэл Дагаж мөрдөх журмын тухай хууль гэгчийг баталж хууль зөрчсөн үйлдлийг хууль ёсны болгожээ.

Улмаар Ашигт малтмал газрын тосны газрын Геологи, уул уурхай, кадастрын албанаас стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын 15 орд газарт 40 хуулийн этгээдэд хайгуулын 34, ашиглалтын 57, нийт 91 тусгай зөвшөөрлийг шинэчлэн олгосон байна.

Хачирхалтай нь стратегийн ач холбогдол бүхий нэг орд газарт дунджаар 1-8 хуулийн этгээд 2-26 тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байжээ. Ингэж л 1997 оноос Монголын байгалийн баялгийг лиценз буюу А4 цаасаар арилждаг хууль бус үйлдэл эхэлжээ. Энэ нь даамжирсаар өнөөгийн “Энержи ресурс” ХХК Ухаахудагийн ордыг хэрхэн авсан талаарх дуулиан дэгдэж, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд О.Алтангэрэлээр ахлуулсан ажлын хэсэг ажиллаж байна.

ҮРГЭЛЖЛЭЛ БИЙ...