МАН-ын Нарийн бичгийн дарга нарын хэн нь хэн бэ

Зун, намрын сарыг залхааж өрнөсөн МАН-ын зодоон өвлийн сарыг угтан өндөрлөж, бүтэц бүрэлдэхүүндээ өөрчлөлт хийлээ. Төрийн болон намын бүтэц бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт хийж байгаа ч намын бүтцийг нэгэнт эцэслэн батлав бололтой. Ямартай ч МАН найман Нарийн бичгийн даргатай байхаас орон тооны тав, орон тооны бус гурван Нарийн бичгийн даргатай байхаар томилжээ. Тиймээс МАН-ын найман Нарийн бичгийн даргын хэн нь хэн бэ гэдгийг тандаж үзэх нь сонирхолтой гэж үзлээ.  

-ТООНООР ОРЖ ИРСЭН БОЛ ТУЛАХ ЦЭГ ОЛДОХОО БОЛИНО, М.ЦЭЛМҮҮН ЭЭ-

Бүгд мэднэ дээ. М.Цэлмүүн бол Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн байгуулсан “Андууд” хамтлагийн бөмбөрчин Г.Манлайжавын хүү гэхээр ойлгомжтой. Аавыг нь Цөмийн энергийн комиссын Ажлын албаны дарга гэдгийг ч мэднэ. Түүний хувьд улс төрд шинэхэн байлдагч хэдий ч зуурхан л өндөр жааны эрэмбэ эдлэхээр МАН-ын Нарийн бичгийн дарга болчихсон нь дээрх хоёрхон өгүүлбэрээс тодорхой харагдана биз ээ. Уг нь тэр Нийгмийн Ардчилал Монголын Залуучуудын холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн, Дэд Ерөнхийлөгч, МАН-ын Гадаад харилцааны хэлтсийн дарга, Н.Учралыг сайд байхаас түүний зөвлөхөөр ажиллаж эхэлсэн гэх улс төрийн богино зайд багтамгүй чихэлдсэн  намтартай нь ч “хүчиндсэн” харагдана. Тэгээд ч Ерөнхийлөгчийн найзын хүү, МАН-ын даргыг сайд байхад Зөвлөх нь байсан хүн Нарийн бичгийн дарга болж таарна. Боловсролын хувьд БНХАУ-ын Цинхуа их сургуулийг төгссөн гэх. Энэ мэт богино зай, ахар хугацаанд өндөр авсан нөхдийн зам богино байх нь бий. Ер нь богино зайд томдсон намтар чихэх аюултай. Тэгээд ч МАН, АН аль нь ч бай, шуудхан тооноор орж ирсэн нөхдөд  хэзээ л дуртай байлаа.

-АВЛИГАЧИН Н.ЭНХБААТАРЫГ ТОМИЛЧХООД “АРД ТҮМЭНДЭЭ ОЧНО” ГЭЭД ҮЗЭЭРЭЙ-

Энэ хүн бол Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхтэй салшгүй холбоотой. Түүнийг МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга байх 2008-2012 онд Шадар туслахаар намын бүтцэд багтсан нэгэн. Ингээд У.Хүрэлсүхийг Ерөнхий сайд, МАН-ын даргаар ажиллаж байх 2020 оноос МАН-ын Намын байгуулалтын газрын дарга, Л.Оюун-Эрдэнийг МАН-ын дарга болох 2021 оноос МАН-ын Нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан нөхөр. Улс төрийн хүрээнд ярих нь Л.Оюун-Эрдэнийг МАН-ын дарга болоход нь бараалхаж, өргөж тэтгэсэн даргаасаа зай барьсан гэдэг. Харин одоо Л.Оюун-Эрдэнэ нь “хөөгдчихөөд” байхад энэ яагаад Нарийн бичгийн даргаар үлдэв гэдэг нь анхаарал татна. Тэгвэл урвагч Н.Энхбаатар нь өнгөрөгч зун, намрын үймээнээр “Хуучин эзэн”-дээ бараалхан зовлон тоочиж, “өршөөл”-д багтсанаар Н.Учралын багт Ерөнхийлөгчийн нэрийн өмнөөс Нарийн бичгийн даргаар үлдэж чадаж дээ. Бодоход “Ах аа би үнэхээр буруу хүнээ дагасан байна, уучлаарай. Таны өмнөөс цээжээрээ сум хаана” гээ биз. Урваач шарваачдын үгийн агуулга хэзээд адилхан байдаг. Эзэн сольж, Төрийн өмчит МИАТ-ийн Дэд захирлаар томилогдох мэтээр гангарч явсан нөхөр бусдаас авлига авсан хэргээр АТГ-т шалгуулж, “дээлээ нөмрөх”-дөө тулж байхад нь чухам аль нэг эзэн нь аварсан байх. Авлигын хэрэг нь замхарсан байхыг бодоход хаанаас ч юм нөмөрлөсөн байх. Уг нь МАН нэр цэвэр, авлига хулгайд холбогдоогүй гэж ярих их дуртай. Гэтэл бүтцэдээ авлигачин Нарийн бичгийн дарга томилж байгааг ойлгох юм алга. Ингэхээр өнөөх авлига, албан тушаалын асуудал байсаар байх юм гэж уншигдаж байна. Саяхан МАН-ын шинэхэн дарга Н.Учрал “Ард түмний нам ард түмэндээ очно” гэж байсан. Авлигачин дарга томилчхоод “Ард түмэндээ очно” гэж хэлээд үзээрэй л гэмээр байна.

-С.МӨНГӨНЧИМЭГИЙН ХУВЬД ГАНЦААРДАХГҮЙ Л ДЭЭ-

С.Мөнгөнчимэг нь “Баян хүн гурван төрд нүүртэй” гэдэг шиг Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газарт Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын дэд сайдаар, У.Хүрэлсүхийн Засгийн газарт Сангийн дэд сайдаар тус тус ажиллаж байсан бүсгүй. Нөгөө талаар улс төрд ноёлж буй Хэнтийн нутгийн бэр гэдэг. Ямартай ч тэр Говь-Алтай аймгийн Халиун сумын унаган хүүхэд гэхээр Тэргүүн шадрын уугуул гарвал сум гэсэн үг. Ингэхээр тал талын л дэмжлэг авч улс төрд өндөр авсан байж таарна. Монгол Улс, АНУ-д хоёр сургууль дүүргэсэн тэрбээр МАН-ын босгоор аль эрт буюу 2002 онд намын дэргэдэх Залуучуудын байгууллагын Улс төрийн ажилтнаар алхсан юм билээ. Энэ утгаараа МАН-д 23 жилийн өмнө данстай болж байсан хүнд Нарийн бичгийн даргын албан тушаал бол байх л асуудал. Тэгээд ч түүний хувьд улс төрийн туршлага, төрийн албаны дадлага, боловсролын хувьд гээд эрчүүдийнхээ дор суухгүй бэлтгэгдсэн эмэгтэй. С.Мөнгөнчимэг бол МАН-ын Нарийн бичгийн дарга нар дунд байгаа цор ганц эмэгтэй хэдий ч эдгээр дундаа ганцаардахгүй ажиллачих боломж бий.

-СЭТГҮҮЛЧ Ө.ЗОЛБАЯРЫН ХАА ХҮРЭХИЙГ ХАРАХ Л ҮЛДЛЭЭ-

Ө.Золбаярт сэтгүүл зүйн салбарын баялаг намтар байхаас улс төрийн намтар гэж юу байхав. Гэхдээ У.Хүрэлсүхийг Ерөнхий сайдаар томилогдоход Хэвлэлийн албаны даргаар ажиллаж эхэлсэн, Ерөнхийлөгч болоход нь мөн Хэвлэлийн албаны даргаар нь ажилласан хүн. Энэ нь улс төрийн намтарт орох эсэхийг сайн мэдэхгүй юм. Сэтгүүл зүй, улс төр гэсэн хабрид маягийн л намтар босох байх. Харин цэвэр улс төрийн хувьд гэвэл саяхан Ерөнхийлөгчийн Хэвлэлийн албаны даргын ажлаасаа чөлөөлөгдөж, МАН-ын Удирдах зөвлөлийн гишүүн, Нарийн бичгийн даргаар сонгогдсон. Ингэхээр улс төрд цоо шинэ шан татан орж ирж байгаа нэгэн. Мэдээж, өнгөрөгч 2017 оноос хойш улс төрийн акулуудын дэргэд хэвлэлийг нь “базаж” байсан сэтгүүлч учраас “Алтны дэргэдэх гууль шарлаа” биз. Юутай ч МАН хэмээх том айлын Хэвлэлийн албыг чадвартай сэтгүүлч базна гэдэг МАН-д том олз. МАН-ын Хэвлэлийн албыг сүүлийн жилүүдэд мэргэжлийн хүн тэргүүлж байгаагүй. Харин урьд өмнө Санхүүч мэргэжилтэй ч ерээд оноос сэтгүүл зүйн салбарт ажилласан Г.Ганбаяр бол тун боломжийн авч явсан байдаг. Ө.Золбаярын хувьд мэргэжлийн сэтгүүлч бөгөөд 2004 оноос салбартаа ажиллаж, 2006 оноос “ТМ” телевизийн мэдээний албаны дарга, 2012 оноос “Ийгл” телевизэд тоймч, ахлах редакторын алба хашиж байсан гэхээр хүмүүс мэдэх байх. Ямартай ч сэтгүүлч Ө.Золбаярын хаа хүрэхийг харах л үлдлээ. Учир нь зөвхөн МАН-ын Хэвлэлийн албыг базах гэж очоогүй, алсын зорилго бий болов уу.

-ӨНӨӨДӨРТӨӨ Б.ПҮРЭВДАГВЫН ЧИГ ШУГАМ НЭГЭНТ ТОДОРХОЙ БОЛЖЭЭ-

Олны ярих нь Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн хүргэн байсан нөхөр гэнэ. Ерөнхийлөгчийн охинтой сүйн бөгж солилцоод зогсож байхыг хараагүй ч Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийг МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга байх үед Шадар туслах нь байсан юм даг. Одоо бол МАН-ын Намын байгуулалтын газрын дарга, МАН-ын дэргэдэх Социал демократ монголын залуучуудын холбооны Ерөнхийлөгчөөр ажилладаг гэхээр юу юугүй Төрийн ордонд орох нь тодорхой болчихсон залуу. Одоо МАН-ын шинэ бүтцэд Нарийн бичгийн даргаар ороод ирэхийг бодоход карьер нь үеийнхнээ өнгөлсөн хэвээр байгааг илтгэнэ. Б.Пүрэвдагва МАН-ын бүтцэд хашиж болох бүх албыг хашсан байх. Баянгол дүүргийн Нийгмийн ардчилал оюутны холбооноос эхлээд МАН-ын Удирдах зөвлөлийн Ажлын алба, Генсекийн Шадар туслах, Зөвлөх, Орон нутаг, намын хөгжлийн хэлтсийн дарга гээд хөвөрч өгнө. Тэрбээр МУИС-ийг Улс төр судлаач мэргэжлээр төгсөж, 2017 онд Австрали улсын Нью-Кэслийн их сургуульд Тогтвортой хөгжлийн чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан гэх боловсролын намтар нь ч улс төрийн чиг шугамыг нэгэнт заажээ. Гэхдээ улс төр ороо бусгаа, улс төрд ирээдүй гэж байхгүй, өнөөдөр л гэж бий.

-Д.СУМЪЯАБАЗАРТ МАН-ЫН БАЙРНЫ ЖИЖҮҮР Ч ХАМААГҮЙ ХИЙХ ХҮСЭЛ БИЙ-

Монголын үндэсний бөхийн аварга хэмээх сайхан хүндэтгэл дор их улс төрд орж ирсэн энэ хүн улс төрд шинэ хүн биш, гэхдээ л нэрийг сонсох дуртай хүн хэд байгаа бол. Түүнд МАН-ын Орон тооны бус Нарийн бичгийн дарга атугай ч алба яах аргагүй хэрэгтэй. Улс төрд гэнэт тодорсон шигээ гэнэт алга болсон. Уг нь УИХ-ын гишүүний өндөр сэнтийг орхин Хотын даргаар бууж ирсэн байдаг. Гэтэл “Ногоон автобусны хэрэг” мандаж, арай л “хэлтийчхэлгүй” үлдэж, улс төрийн карьераа шатааж орхисон. Гэхдээ одоо шатаж дуусаагүй, уугьж л байна. Тийм учраас одоо түүнд МАН-ын байрны жижүүр ч хамаагүй хийх хүсэл байгаа учраас Д.Сумъяабазарыг буруутгах аргагүй. Улс төрд ид насандаа зодог тайлна гэж юу байхав. Уг нь мань эр зун, намрын зодооны үеэр МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга болох гэж гүйгээд бараагүй юм гэнэ лээ. Одоо тэгэхээр “Лам олдохгүй бол буцахдаа гэлэнгээ” гэдэг болж байгаа болов уу. Ямартай ч Орон тооны бус ч атугай Нарийн бичгийн даргатай зууралдаж байтал нам дотор ямар ч зодоон гараа билээ. Зодоон өрнөхгүй юм гэхэд айсуй 2028 онд мандатаа авчих төлөвлөгөө аваргын цээжинд байж таарна. Түүнээс бус нэгэнт жийгдчихсэн Д.Сумъяабазар МАН-ын байрнаас хол байх юм бол мандат ч олдохгүй байж мэднэ. Үүнийг аварга хүний тооцооллоор бодож очоо биз ээ.

-Б.ЧОЙЖИЛСҮРЭНГИЙН АЙДАС МАН-ЫН БАЙРЫГ ЭРГЭХ БОЛОВ-

Улс төрд эл дол болсон энэ нөхрийн тухай унших бүү хэл зарим нэг нь нэрийг нь хараад даарч хөрж байж болох юм. Ядахад өвөл болж байна. Гэхдээ “Аяганы алагаас адууны алаг дээр” хэмээн монголчууд хэлцэж ирсэн учраас бусдыг нь дурдчихаад мань эрийг орхиж болохгүй байх. “Хурд”-ын боссын мөнгө нь хатгаад 2006 онд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэд даргаар их улс төрд хөл тавьсан цагаас хойш босоо байгаа улстөрч бол яах аргагүй Б.Чойжилсүрэн. Тэр намын бүтцийн бага дунд шатанд ажиллаж байгаагүй. Шуудхан л ТУЗ, УИХ-ын гишүүн гээд явчихсан нөхөр. УИХ-д таван удаа сонгогдож, Байнгын хорооны дарга, сайдаар тус тус хоёр удаа ажилласан нөхөрт МАН-ын Орон тооны бус Нарийн бичгийн даргын алба чухам ямар хэрэгтэйг ойлгохгүй юм. Дээр нь асар их хөрөнгө мөнгөтэй хүн. Бодоход мэдээлэлд ойр байх түүний шунал тачаал байх. Магадгүй, хориод жил зууралдсан энэ суудлаасаа салж магадгүй гэх айдастай болчихсон байж болох юм. Тийм ч байдаг. Түүнээс Б.Чойжилсүрэнд МАН-ын Нарийн бичгийн дарга гэх сэтэр огт хэрэггүй. Б.Чойжилсүрэн ч МАН-ын бүтцэд огт хэрэггүй хүн. Гагцхүү МАН-д хөрөнгөө оруулж, мандатаа хадгалж, мөнгө, аз дайрвал сайдын суудал “шахчхаад” явж байхад л хангалттай. Гэвч хүний шунал тачаалд хязгаар байхгүй, айх тусам Тусгаар тогтнолын ордны жижүүр хүртэл сайд болж харагдаад байх болоо биз.

-Д.МӨНХСАЙХАН НУТГИЙН АХ ХАА ХҮРНЭ, ТЭР ХҮРЭЭД ЗОГСОНО-

Баянхонгор аймгийн Засаг даргаар хоёр дахь удаагаа сонгогдон ажиллаж байгаа Д.Мөнхсайханы хувьд их л холыг зорьж байгаа учраас Хонгор нутгаас МАН-ын цагаан байрыг зорьж, орон тооны бус Нарийн бичгийн дарга болоо биз. Мэдээж хэрэг, Ерөнхий сайд Г.Занданшатар нутгийнхаа засаг ноёныг дэмжсэн байж таарна. Ер нь бол аймаг орон нутагтаа суурь суудлаа бэхжүүлэхээр улиран сонгогдсон хүн. Нөгөө талаар улс төрд өргөж тэтгэсэн Г.Занданшатар нь өнгөрөгч сонгуулиар өвдөг шороодсон нь ч нөлөөлсөн байх. Харин одоо нутгийн ах нь Ерөнхий сайдын суудлаа баталгаажуулсан учраас юутай ч МАН-ын орон тооны бус Нарийн бичгийн дарга ч хамаагүй албатай байх нь чухал гэж үзсэн бололтой. Д.Мөнхсайхан төв нам дээр шинэхэн байлдагч байж болох ч нутагтаа бол босоо улстөрч, энэ талбартаа хурандаа болчихсон нөхөр. Учир нь аймгийн ИТХ-ын төлөөлөгчөөр гурав дахь удаагаа, аймгийн Засаг даргаар хоёр удаа сонгогдсон хүн. Нутгийн ахыг Төрийн эрх барих дээд байгууллагын толгой дээр алх барин заларч байхад “Эрдэнэс Монгол”-ын Санхүүгийн газрын захирлаар хүртэл ажиллаж үзсэн толгой. Аймгийн Тамгын газарт Хүний нөөцийн ажилтнаар ажлынхаа гарааг эхлүүлж аймгийн хэмжээнд ноён оргилд гарсан хүн МАН-ын бодлого, үйл ажиллагааг орон нутгийн хэмжээнд зохион байгуулах чадвар нь илүү байж таарна. Гэхдээ Д.Мөнхсайхан нутгийн ах хаа хүрнэ, тэр хүрээд зогсох биз.