“Усны салбарын эрх зүйн орчин ба тулгамдсан асуудлууд“ гуравдугаар салбар хуралдаан өнөөдөр \2023-3-22\ болж байна. Хуралдааны үеэр “Усны газрын удирдлага, санхүүгийн хэлтсийн дарга Д.Хэрлэнчимэг” илтгэл тавихдаа хууль эрх зүйн маргаантай асуудлыг хөндсөн юм.
“Ашигт малтмалын тухай хууль”, “Усны тухай хууль” нь маш нягт холбоотой. Гэвч хэрэгжилт тун хангалтгүй нөхцөл байдалд байна. Уул уурхайн асуудал нь өөрөө ашигт малтмалын тухай хуулиар зохицуулагддаг. Гэтэл хуулиар тодорхойлсон зүйлийг “хууль дотроо буруугаар томьёолсноор” салбар хоорондын зохицуулалтын ойлгомжгүй байдал үүссээр ирсэн.
Ашигт малтмалын тухай хуульд: “Ус, газрын тос, байгалийн хий, цацрагт идэвхит бодис, түгээмэл тархацтай ашигт малтмалаас бусад төрлийн ашигт малтмал эрэн хайх, ашиглахтай холбогдсон харилцааг зохицуулна” гэж заасан.
Гэвч хууль дотроо, 11.1.1-д Геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын чиг үүрэгт геохими, гидрогеологын судалгаа шинжилгээ хийх” гэж оруулсан байгаа юм.
Усны тухай хуульд:Усны нөөц түүний сав газрыг хамгаала, зохистой ашиглах, нөхөн сэргээхтэй холбоотой асуудлыг зохицуулна.
5.2-т Тодорхой бүс нутгийн гидрогеологийн хайгуул судлагаа явуулах шийдвэрийг байгаль орчны асуудал эрхэлсэн ЗГ-ыг гишүүн гаргаж, улсын төсвийн хөрөнгөөр гүйцэтгэнэ.
Уг хоёр хууль хоорондоо уялдаагүй батлагдсанаар бүс нутгийн судалгаа шинжилгээ хийх, асуудал шийдэх хуулийн орчин маргаантай болсоор байгаа юм. Аль аль талд хоёр албан тушаалтан нэг асуудалд шийдвэр гаргах нь байж боломгүй зүйл. Хаана судлагаа шинжилгээ хийгдэж, ямар ажил явагдаж байгаа тухай нэгдсэн нэг зохион байгуулалттай байх боломж алдагдаж байна.
Хуульд тодорхой тусгаагүй зүйлийг албан тушаалтнаас хүсэх нь өрөөсгөл болж байгаа юм. Тодорхой орхигдсон зүйл заалтыг сайжруулснаар цаашид үйл ажиллагаа тодорхой үргэлжлэх боломж бүрдэнэ.
“Гадаргын усны тухай”
Усны тухай хууль нь ерөнхий усны нөөцийг ашиглах хамгаалах нөхөн сэргээхтэй холбоотой харилцааг зохицуулдаг. Гэтэл Байгаль орчны тухай, Усны тухай хуульд “Гадаргын ус” гэдгийг хуульчлаагүй учраас “Хот, суурин хангамж, ариутгах, татуургын тухай хууль”-д өөр ойлголтоор хэрэглэж байна.
Барилга хот байгуулалтын яамыг буруутгах аргагүй. Барилга байгууламж, төв суурин газрын хувьд “ хөрсөнд нэвчээгүй, байгууламжийн гаднах гадаргуугаас шууд зайлуулагдах” усыг нэрлэсэн байгаа юм. Өөр өөрсдийн үйл ажиллагаанд тааруулж тайлбарлаж байгаа нь өрөөсгөл асуудал. Иргэдэд ч мөн ойлгомжтойгоор нэр томъёог нэг ойлголтонд оруулах шаардлага үүсээд байна. Цаашлаад салбар хоорондын харилцааг ч зохицуулахад хүндрэл үүсэх магадлал өндөр юм.
