Төрөөс татаас дэмжлэггүй, бор зүрхээрээ хүнсний дэлгүүр ажиллуулж, хөдөлмөрлөж яваа иргэдийн амьдрал тун хэцүү байдалд орж эхэлжээ. Цар тахлын дараах эдийн засгийн хямралыг даван туулахын тулд өндөр хүүтэй зээл, өдрийн зээлийн дарамтад “чирүүлж” амрах завгүй хөдөлмөрлөж байгаа ч өдрөөс өдөрт хүрээгээ тэлж байгаа Сэнтрал экспресс Си Ви Эс ХК-ийн франчайз эрхийн хүрээнд БНСУ-аас оруулж ирсэн CU сүлжээ дэлгүүр, Шунхлай группын монголд оруулж ирсэн БНСУ-ын GS25 сүлжээ дэлгүүрүүд иргэдийн амьдралыг туйлдуулж эхэлсэн талаар тэд ярих болов. Сүлжээ нэмэгдэхийн хэрээр хүнсний дэлгүүрээр үйлчлүүлэх иргэдийн тоо эрс багассан байна. Байшингийн булан бүрт шахам шинээр үүдээ нээж байгаа сүлжээ дэлгүүрүүд тэнд байгаа иргэний жижиг дэлгүүр хаалгаа барих шалтгаан болсоор байгаа юм. Автобусны буудлууд дээрх ТҮЦ-үүдэд стандарт шаардлага тавих ёстой ч тэдний бизнесийг булаах ёсгүй. Одоо хараад байгаарай. Хүн хөлхсөн автобусны буудлын дэргэд ТҮЦ-үүдтэй хаяа залган заавал нэг CU бий. Тэр CU-гийн дэргэд заавал нэг GS25 бий. Одоо ч бүр утгаа алдаж байх шиг байна. Таван алхмын зайтай бие биенийгээ хашсан сүлжээ дэлгүүрүүд. CU гэхэд Улаанбаатар хотод 297 салбартай бол GS25 нь 93 салбартай байх жишээтэй. Удахгүй салбаруудынхаа тоог улам нэмж ядарсан иргэдийн лангууны орлогыг хуу хамаад өргөжих юм байгаа биз.
Бэлэн мөнгөтэй иргэд нь дээрх хоёр сүлжээ дэлгүүрүүдийг зорьдог болсон бол “Цалин буухаар, хүүхдийн мөнгө орохоор, тэтгэвэр буухаар өрөө төлнө” гэдэг амьдралын боломж тааруу иргэд л өрийн дэвтэрт бичүүлэхээр хүнсний дэлгүүрүүдээр үйлчлүүлэх болсон байна. 2021 онд нийслэлийн хэмжээнд худалдаа, хоол үйлчилгээний салбарт 20 орчим мянган иргэн, аж ахуйн нэгж үйл ажиллагаа явуулж байна гэсэн тоон мэдээлэл бий. Үндсэндээ тэдний ирээдүй 2-3 жилийн дотор маш хүнд нөхцөлд орох болно гэдгийг тэд ярьж байлаа.
Орчин үетэй хөл нийлүүлэх зайлшгүй шаардлага бидэнд бий ч хүний хөл дагасан ТҮЦ-нүүдтэй хүртэл зэрэгцүүлэн сүлжээ байгуулж байгаа нь ТҮЦ эрхлэгчид болон хүнсний дэлгүүрүүд цаашлаад түргэн хоолны чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг иргэдийн амьдралд дарамт болохгүй гээд яах юм. Ерөнхий боловсролын сургууль, Их дээр сургууль, улсын эмнэлгүүдээс эхлээд мөнгө эргэлдэж болох бүх байршилд тэд хүрээгээ тэлж байгаа нь нууц биш. Энэ нь бизнесийн зарчим байж болох хэдий ч бусдын дээлгүүр үүдээ барих шалтгаан нь байж болохгүй. Өнгөн дээрээ цэвэр, шуурхай, шударга өрсөлдөөн гэж ярьж, уриалж байгаа ч начир дээрээ жижиг дэлгүүрүүд хаалгаа барьж, хоногийн хоолгүй иргэдийн тоо улам нэмэгдэх хандлага бий болж байгаа талаар тэд халаглан ярьж байгаа юм.
Өдөр бүрийн зээлийн дарамтад амьдардаг иргэдийн зовлонг сүлжээ дэлгүүрүүдийн том боссууд даанч мэдэхгүй нь гашуун үнэн. CU сүлжээг оруулж ирсэн Сэнтрал экспресс Си Ви Эс ХК-ийн ТУЗ-ийн 9 гишүүн гоё цагаан цамц, зангиа шахсан зургуудаа тайлбартайгаар цахим хуудсандаа байршуулж. Тэдний хэд нь иргэдийн бодит амьдралыг мэдэх бол гэдэг нь эргэлзээтэй. Тэдний 4 нь MCS группт өндөр албан тушаал хашиж байсан хүмүүс байгаа юм. Ер нь бол том тоглож сурсан хүмүүс гэсэн үг.
GS25 сүлжээг оруулж ирсэн Шунхлай групп уул уурхай, шингэн хүнс, медиа бизнес, дэд бүтэц, үл хөдлөх, газрын тосны бизнес, ложистикийн бизнест маш амжилттай яваа. Сүлжээ дэлгүүрүүдийг оруулж ирсэн дээрх хоёр том группын хувьд автобусны буудлын ТҮЦ, өдөр өдрийн орлогоороо өнөө маргаашаа залгуулж яваа жижиг хүнсний дэлгүүрүүдийг замаасаа зайлуулах гэж улайрч байгаа нь хэр зөв бэ гэдгийг захын дэлгүүрийнхэн хэлээд өгнө.
Томоохон төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгжүүлж өндөр ашиг хүртэж үзсэн эдгээр хүмүүс жижиг хүнсний дэлгүүрээр ороод тэдний зовлонг сонсох хэрэгтэй. Бид энэ салбарт зөв тоглож байна уу гэдгээ хараад авчих. Бидний бизнес өргөжихийн хэрээр цаана нь ямар сөрөг нөлөө байна вэ гэдгээ нэг ойлгочих. Бизнест эдийн засгийн ашиг нэгдүгээрт эрэмбэлэгдэх ч ашгаас илүү ёс зүйг хэвшүүлэх нь нэн тэргүүний зарчим болгомоор байна.
Э.БОЛД
ҮРГЭЛЖЛЭЛ БИЙ…
