Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын “Авьяас” сургуулийн математикийн багш Н.Бат-Уянгатай ярилцлаа. Мэргэжлээрээ 10 гаруй жил ажиллаж буй тэрбээр сурагчдынхаа гар утасны хэрэглээг багасгаж, хичээлийн идэвхийг нэмэгдүүлэх аргыг хэрэгжүүлж эхэлжээ.
-Та хэддүгээр анги удирддаг вэ?
-Наймдугаар ангитай. Миний дааж авсан хоёр дахь анги.
-Сурагчид нь аль хэдийн гар утастай болцгоосон байх. Танай ангийнханы дунд гар утасны хэрэглээ их байдаг уу?
-Ангийнхан маань “Даалгавраа хийчихлээ, болж байна” гээд л яваад байсан. Би ч түүнд нь найдаад байлаа. Гэтэл нэгдүгээр хагас жилийн дүнг нь хараад үнэндээ сэтгэлд хүрээгүй. Юунаас болоод хичээлдээ муудсаныг нь судалж эхэлсэн. Эцэг эхчүүд болон хичээл ордог багш нараасаа асууж, сурагчдын дунд судалгаа явуулж үзлээ. Тэгэхэд гар утастай холбоотой болох нь тодорхой харагдсан.
Ингээд хүүхдүүдийн гар утасны хэрэглээг хэрхэн зохицуулах талаар бодож эхэлсэн. Сурагчдад тайлбарлахаар тэрхэн зуур ухамсарладаг ч рефлексээрээ эргээд гар утсаа оролдоод эхэлдэг. Миний хэлсэн үгийг ганц, хоёрхон минут бодоод, мартчихаж байгаа юм. Самбар руу харчихаад эргээд харахад ширээний татлагаасаа утсаа гаргаж ирээд, оролдоод байсан.
Гар утсыг нь шууд хураагаад авна гэхээр бүдүүлэг. Тиймээс эцэг, эхийн тусламж авахаар хурал хийж, “Утсыг зөв хэрэглэж, ашиглах ёстой. Та бүхний тусламж надад хэрэгтэй байна” гэдэг талаар ярилцсан.
Хүүхдүүдээс утсыг нь хураагаад авчихлаа гэхэд стандартын дагуу хадгалах шаардлагатай. Бүгдийг нь давхарлаад тавьчихвал утсанд сөрөг нөлөөтэй. Тиймээс зориулалтын том хайрцагтай болохоос эхлээд шийдвэрлэх асуудлууд гарч ирсэн.
-Ямар арга хэмжээ авч, яаж зохицуулсан бэ. Бусад багш, эцэг эхчүүдэд санаа өгөх үүднээс тайлбарлавал?
-Утас хийх хайрцгийг эцэг, эхийн хурлаар шийдвэрлэж чадсан. Нэг хичээлийн даалгавар хийгээгүй бол нэг хоног, хоёр хичээлийн даалгавар хийгээгүй хоёр хоног гэх мэтээр гар утсыг нь хурааж, хайрцагт хийж цоожилдог болсон.
Энэ нь хатуу сонсогдож магадгүй. Тиймээс долоо хоногт нэг удаа бүх хичээлийнхээ даалгаврыг хийчихвэл утсаа хураалгасан хугацаанаасаа өмнө авах боломжийг олгосон.
Хамгийн гол нь энэ аргыг хэрэгжүүлэхэд эцэг эхийн зөвшөөрөл хэрэгтэй. Учир нь тухайн хүүхэд утсаа хураалгасан тохиолдолд эцэг, эхтэйгээ холбогдох боломжгүй болно. Орой хичээлээ тараад аюулгүйгээр гэртээ харих ёстой учир эцэг, эх нь тосож авна. Ингэж хүүхдийн аюулгүй байдлыг сайтар хангадаг.
-Хүүхдийн эрхэд халдаж байгаа хэлбэр биш үү?
-Энэ аргыг “Монголын төрийн өмчийн ерөнхий боловсролын сургуулиудын менежментийг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлэх төсөл”-ийн хүрээнд хэрэгжүүлсэн юм. Төслийн цахим хуудаст мэдээлэл оруулахад “Энэ багшийг шүүх цагдаа нь харж байна уу”, “Хүний үнэт зүйлд халдсан байна”, “Энэ багш өөрөө хэргээ хүлээчихэж” гэх мэтээр шүүмжилж, хуулийн заалтын зургийг хүртэл дараад тавьчихсан байсан. Тэдгээрийг хараад сэтгэлээр унасан ч үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлсэн. Ганцхан сарын дараа багш нар, эцэг эхчүүд, хүүхдүүдээс судалгаа авахад маш сайн үр дүн гарсан.
-Үр дүн нь хэрхэн мэдрэгдсэн бэ?
-“Багшаа, би гэрийн даалгавраа хийдэг болсондоо итгэхгүй байгаа” гэж зарим охид хэлж байна. Хөвгүүд гар утсаар тоглох хугацаагаа багасгасан гэсэн.
Харин эцэг, эхчүүд “Хүүхдээ даалгавар хийгээгүйг олон харж байснаас биш хийж буйг нь хараагүй их удсан байна. Нэг л их сандарсан хүн орж ирээд хоолоо идчихээд даалгавраа хийдэг. 17 хичээлийн даалгаврыг амжуулахын тулд хичээж байгааг нь харах сайхан байна” гэж хэлсэн.
Багш нар маань “Танай ангид хичээл ороход ямар ч асуудалгүй болж байна” гэсэн. Өмнө нь хичээлийн 40 минутын 10-15 минутад нь “Утсаа болиоч. Наашаа хар” гэж үглэдэг байсан бол одоо хүүхдүүд өөрсдөө утсаа хураалгаад, хичээлээ ойлгож байж даалгаврыг нь хийнэ гэдгийг ухаарсан.
Мэдээж энэ арга хүүхдүүдэд 100 хувь нөлөөлөхгүй. Гэхдээ 30 хувьтай даалгавар хийдэг байсан бол 70-80 хувь нь хийдэг болсон. Ахиц гарсан байгаа биз дээ?
-Тийм байна. Утсыг нь хураана гэхээр хүүхдүүд бухимдсан болов уу. Анх хэрхэн хүлээж авч байв?
-Бухимдалгүй яах вэ. Хүүхдүүдийн хамгийн хайртай зүйл нь гар утас болчихоод байна. Ойр дотнын хүнтэйгээ ярилцахаас утсаа оролдохыг илүүд үздэг болсон ийм цаг үед бид амьдарч байна. Хамгийн хайртай зүйлээсээ сална гэдэг мэдээж хүүхдүүдэд хэцүү.
Эхэндээ хүүхдүүд “Мартчихаж”, “Цэнэг нь дууссан” гэх мэтээр утсаа нуух үйлдэл гаргаж байсан. Тэр үед нь “Бидэнд тохирсон юм байгаа. Бид тодорхой санхүү гаргаад энэ утасны хайрцгийг хийлгэсэн. Тиймээс ид шидийг нь үзэх ёстой. Хэдүүлээ ямар ч байсан нэг сар хамтдаа хичээгээд үзье” гэж ойлгуулсан. Эхний хоёр долоо хоногт нь би өөрөө утсыг нь хураадаг байлаа. Түүнээс цааш хүүхдүүд ангийн даргадаа хураалгаад, буцаагаад авч хэвшсэн.
-Хичээлийн цагаар бүх хүүхдийн утсыг хураадаг юм уу?
-Тийм. Өдөр 14 цагт хичээл эхлэхэд утсыг нь аваад, орой 19:20-д тарахад нь буцааж өгдөг. Харин утсаа үргэлжлүүлж хураалгах эсэх нь тухайн хүүхдээс шалтгаална. Даалгавраа хийгээгүй бол утсаа авахгүй гэсэн үг.
-Та их сургуулиа төгсөөд шууд Мөрөнд очиж ажилласан уу. Улаанбаатарт ажиллаж байв уу?
-Би 2012 онд МУИС-ийг төгссөн. Ажлын гараагаа сумаас эхэлж байлаа. 2016 оноос Авьяас сургуульд шилжиж ирсэн. Энэ сургуульдаа ажиллаад анги удирдаж эхэлсэн. Анхны төгсгөсөн ангид маань гар утасны хэрэглээ харьцангуй бага байлаа. Харин өнөөдөр гар утасны бүрэн хамааралтай болсон нь ажиглагдаж байна.
-Өсвөр насны хүүхэдтэй эцэг, эхчүүдэд хандаж хэлэх үг бий юу?
-Хүүхдийн төлөвшил, хөгжил зөвхөн багшаас хамааралтай байдаггүй. Эцэг, эхчүүд хамтдаа зүтгэх хэрэгтэй. Тэгэхээр хүүхдийнхээ багштай сайн ярилцаж байгаарай. Багш хүн гэдэг гэр бүлийн гишүүн биш хэрнээ таны хүүхдийн төлөө маш их сэтгэл гаргадаг юм шүү.
-Ярилцсанд баярлалаа.
Х.ТҮШИГ
