Нийслэлчүүд бидэнд түгжрэл, агаар, хөрсний бохирдол зэрэг хэд хэдэн томоохон хүн бүрийн өмнө тулгамдсан асуудал бий. Тэгвэл Нийслэлийн удирдлагын баг Нийслэл Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний түгжрэлийг бууруулах, гэр хорооллыг орон сууцжуулах тухай хуулийг арван хоёрдугаар сарын 7-нд батлуулж, дээрх асуудлуудыг цэгцлэх эрх зүйн боломжоо нээсэн юм.
Улаанбаатарчууд бид 1 сая 730 мянгуулаа. Бидний 841 мянга нь орон сууцанд амьдардаг бол үлдсэн 797 мянга нь инженерийн дэд бүтэцгүй, агаар, орчин, хөрсний бохирдол ихтэй гэр хороололд аж төрж байна. Тодруулбал өнөөдөр Улаанбаатар хотын газар нутгийн 58.2 хувийг гэр хорооллын эзлэн, төлөвлөлтгүйгээр тэлсээр байна. Үүнээс 23.9 хувийг төвлөрсөн инженерийн дэд бүтцийн хангамжид ойр төвийн бүсийн гэр хороолол, 28.8 хувийг төвлөрсөн дэд бүтцийн хангамжаас зайтай, хэсэгчилсэн инженерийн дэд бүтцийн хангамжид холбогдох боломжтой дундын бүсийн гэр хороолол эзэлж байна.
Үлдсэн 50 гаруй хувийг хотын төвөөс алслагдсан гэр хороолол буюу төвлөрсөн дэд бүтцэд холбох боломжгүй, уулын ам, зуслангийн бүс гэх мэт байршилд амьдарч байгаа гэр хорооллын айл өрх эзэлж байна. Үүнийг өөрчлөхийн тулд Улаанбаатар хотыг нэг төвт хотоос олон төвт хот болгож хөгжүүлэх, хотыг тэнцвэртэй хөгжүүлэх чиглэлээр зургаан дэд төвийг байгуулахаар тусгасан.
Ингэснээр инженерийн дэд бүтэц нь бүрэн шийдэгдсэн дэд төвүүдийг түшиглэн, орлогод нийцсэн, амины, ногоон, түрээсийн зэрэг орон сууцны хороолол барьж, гэр хорооллыг орон сууцжуулахаар тусгасан. Ингэхдээ эхний ээлжинд Сэлбэ дэд төвийн 2003 нэгж талбарыг чөлөөлж, чөлөөлсөн 158 га талбайд 12 мянган айлын нам давхрын орон сууц барина. Сэлбэ дэд төвийн инженерийн дэд бүтэц бүрэн шийдэгдсэн бөгөөд авто замын сүлжээг өргөтгөж, 7 буудлын уулзварын ачааллыг 30% бууруулсан. 25 мянган хүн цэвэр усны найдвартай эх үүсвэрт холбогдох цэвэр усны шугам сүлжээ, сэлбэ дулааны станц зэргийг дурдаж болно.
Сэлбэ дэд төвийн 158 га талбайд 40 хувь нь ногоон байгууламж, нийтийн эзэмшлийн талбай, 60 хувь нь барилгажих талбай байхаар төлөвлөж, 12 мянган айлын нам давхрын орон сууц барих юм. Дэд төвүүдэд зөвхөн орон сууцнаас гадна нийгмийн байгууламжуудыг төлөвлөнө. Тухайлбал, худалдаа үйлчилгээний төв, эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг зэргийг байгуулах юм. Сургууль, цэцэрлэгийн хүртээмжгүй байдлаас үүдэн 90 мянга орчим хүүхэд гэрээсээ хол байрлах сургууль, цэцэрлэгийг зорьдог гэсэн судалгаа бий.
Энэ бол түгжрэлийн нэг том шалтгаан. Тиймээс Сэлбэ дэд төвд 10 сургууль, 27 цэцэрлэг байхаар төлөвлөсөн. Ташрамд дурдахад Сэлбэ дэд төвд чөлөөлсөн 158 га талбайд баригдах 12 мянган айлын орон сууцанд ойролцоох Дэнжийн 1000, Ногоон нуур, Дарь эх орчмын суурьшлын бүсийн айлуудын газрыг орон сууцаар солих боломж бүрдэнэ. Дэд төвүүдийг түшиглэсэн эдгээр бүтээн байгуулалтыг хийснээр 2040 он гэхэд агаарын бохирдлыг 22 хувиар, замын түгжрэлийг 36 хувиар бууруулах тооцоолол хийгдсэн.
А.БАЯР
